کتاب «لاکان» یکی از مجلدات مجموعه «راهنمای مبتدیان» انتشارات وان‌ورلد (oneworld) است که نخستین بار در سال ۲۰۰۹ منتشر شده است. این مجموعه ترکیبی است از رویکردی حقیقتاً گیرا و جذاب همراه با تحلیل تخصصی، روشن و همه‌جانبه از چالش برانگیزترین مسائلی که جامعه مدرن با آن روبرو است. «راهنمای مبتدیان» برای افراد کنجکاو درباره ساز و کار جهان و ایده‌های مهم زمانه مجموعه‌ای بسیار عالی است.
درباره نویسنده
لیونل بَیلی (Lionel Bailly) روانکاو و روانپزشک کودک و نوجوان، مدرس ارشد افتخاری در روانکاوی در کالج سلطنتی روانپزشکان (UCL) و یک روانپزشک مشاور است. وی در زمینه ترومای روانشناختی در کودکان پژوهش می‌کند که شامل تاثیر نقض حقوق بشر، جنگ، مسائل فرهنگی و کیفیت سلامت زندگی بر کودکانی است که از اختلالات روانی رنج می‌کشند. وی در فرانسه با دانشگاه پاریس ۱۳، سازمان پزشکان بدون مرز، Victim support Paris Aide aux Victimes ،Cellules d’urgences Medico-psychologiques و … همکاری فعال داشته است. او همچنین رئیس انجمن فرانسوی مطالعات تروما و استرس ALFEST، عضو هیئت مدیره انجمن اروپایی مطالعات استرس تروماتیک ESTSS، عضو پیوسته موسسه روانکاوی بریتانیا و عضو Association Lacanienne Internationale (نهاد تاسیس شده توسط شاغل ملمان) است. او پس از تحصیل در بیمارستان دانشگاهی Pitié-Salpêtrière و قبل از اینکه یک متخصص بیمارستانی در سرویس خدمات همگانی NHS بریتانیا و مدرس کالج دانشگاهی لندن شود با دکتر ژان بغژس (Jean Bergès) در بیمارستان سنت‌آن و پرفسور میشل سوله (Michel Soulé) در ۱۴th arrondissement of Paris کار کرده است. فعالیت‌های علمی، تحقیقاتی و آموزشی او بسیار گسترده بوده است.
درباره کتاب «لاکان راهنمای مبتدیان»
ژاک لاکان یکی از برجسته‌ترین روانکاوانی است که پا به عرصه هستی گذاشته‌اند. وی به دنبال اصلاح و بهبود اندیشه‌های فرویدی با استفاده از زبانشناسی بود. بزرگترین کشمکش تمام طول زندگی او کاربرد مفاهیم ریاضیاتی در چارچوب روانکاوانه و دفاع از جلسات درمانی مدت‌‌ـ‌متغیر است. او بسیار مورد کج‌فهمی قرار گرفته است و اغلب به طرزی ناعادلانه به دلیل غیرقابل‌فهم بودنش کنار گذاشته می‌شود.
این کتاب مقدماتی شامل ۱۳ فصل است که فصل اول به بافتار تاریخی لاکان می‌پردازد، تاثیر سوررئالیسم، فلسفه، روانشناسی، ریاضیات، زبانشناسی و ساختارگرایی و صد البته افراد کلیدی در هر کدام از این عرصه‌ها (برای مثال، آغی والون، اسپینوزا، سالوادور دالی، لایبنیتس، فردینان دو سوسور) را بر سفر فکری او بررسی می‌کند. سپس کشمکش‌های لاکان با کمیسیون IPA و دلایل تاسیس و فروپاشی انجمن‌هایی از قبیل SSP، SFP و EFP را بررسی می‌کند و در نهایت به انجمن ECF می‌رسد که امروزه نیز پابرجاست و ژاک آلن میلر ریاست آن را بر عهده دارد. این فصل اشاره‌ای هم دارد بر افرادی که در خلال زندگی لاکان با وی همسفر و همفکر بودند، آنهایی که از او روی گرداندند و آنهایی که در کنار وی ماندند.
فصل دوم به شرح و بسط سوژه در مقاله مرحله آیینه‌ای لاکان می‌پردازد و توضیح می‌دهد که مرحله‌ی‌آیینه‌ای به اولین مواجهه کودک با تصویر خودش مربوط می‌شود که منجر به شکل‌گیری «من» می‌شود. کودک قبل از این مرحله تصویری قطعه‌قطعه از خود دارد و در این مرحله است که خود را یکپارچه می‌یابد. این مرحله با فراگیری تدریجی زبان همراه است و کودک می‌شنود که مادر تصویر موجود در آیینه را با یک نام صدا می‌زند، قطعاً کودک این نام را قبلاً شنیده است اما حال آن را به تصویر در آیینه ربط می‌دهد. این بدین معناست که کودک در این مرحله تنها نیست و یک فرد دیگر [در اینجا مادر] در وضعیت مداخله دارد.
در فصل سوم این اندیشه لاکان ارائه می‌شود که وجه تمایز ما با حیوانات این است که ما موجوداتی سخنگو هستیم، پس اگر زبان چیزیست که باعث انسان بودن ما می‌شود در نتیجه بنیان روان انسانها نیز باید از ساختار زبان پیروی کند و همانند آن ساختار یافته باشد. در این فصل اصل مشهور لاکان «ناخودآگاه همانند زبان ساختاریافته است» مطرح می‌شود و این اصل با استفاده از مولفه‌های زبانشناسی (دال، مدلول، استعاره و …) و آوردن مثال‌های موردی شرح داده می‌شود.
فصل چهارم در رابطه با «دگربودگی» است که لاکان آن را به دیگری بزرگ و دیگری کوچک تقسیم می‌کند. دیگری کوچک در مرحله آیینه‌ای حاصل می‌شود و یک «دیگری» واقعی نیست بلکه بازتاب و فرافکنی اگو است و به ساحت تصویری تعلق دارد. دیگری بزرگ حاکی از یک دگربودگی رادیکال است و فراسوی امر تصویری. این دگربودگی همان زبان و مجموعه‌ای از قواعدی است که بر سوژه حکم می‌رانند و به مرتبه نمادین تعلق دارند. دیگری بزرگ جامعه، قانون و… است.
فصل پنجم به استعاره پدرانه می‌پردازد. از نقش پدر در رشد کودک سخن به میان می‌آورد و سپس موضوع فالوس (آنچه کودک تصور می‌کند فاقد آن است و پدر آن را دارد) را مطرح می‌کند و آنرا از قضیب تمییز می‌دهد. فالوس به ابژه‌ای کاملاً تصویری اشاره دارد که قدرتی کاملاً تصویری دارد و همان چیزیست که مادر را از کودک دور می‌نماید، به بیانی دیگر فالوس (در نظر گرفته شده به مثابه ابژه میل مادر) آن چیزیست که مادر در جستجوی آن خانه/کودک را ترک می‌کند. سپس تسلیم شدن کودک در برابر استعاره پدرانه (اختگی) و در نتیجه آن ورود کودک به ساحت نمادین بررسی می‌شود. عدم ورود کودک به ساحت نمادین، سایکوز را به دنبال دارد، به بیانی دیگر نام‌ـ‌پدر/اختگی بارقه نجاتی است از دوزخ سایکوز. مثال‌های موردی ذکر شده در این فصل بسیار راهگشا هستند.
فصل ششم در باب سه مرتبه واقعی، نمادین و تصویری است. گره برومئویی این سه مرتبه را کنار هم نگه می‌دارد و مانع از این می‌شود که آن ها را مستقل از هم تصور کنیم. این فصل با ذکر مثال‌های موردی توضیحات بسیار عمیقی از سه‌گانه مشهور لاکان ارائه می‌کند.
فصل هفتم مفهوم میل را نزد لاکان کند و کاو می‌کند، در این بخش از کتاب ادعا می‌شود که میل در شخصیت خود لاکان نقش مهمی بازی می‌کرد و محرک اصلی خلاقیت او بود. همچنین لاکان میل را وضعیتی در نظر می‌گرفت که نقشی ساختاری در سوژه بازی می‌کند. این فصل میل را از خواست تمییز می‌دهد و رابطه میل با دیگری و معنای جمله «میل، همواره میل دیگریست» را توضیح می‌دهد.
در فصل هشتم یکی از مشهورترین مفاهیم لاکان برجسته می‌شود: مفهوم ابژه a. اینجا بازهم پای «مرحله‌ی آیینه‌ای» به میان می‌آید. کتاب اشاره می‌کند که لاکان اولین بار در سمینار ۱۹۵۵ از این مفهوم اسم می‌برد و آن را در ساحت تصویری جای می‌دهد. لاکان ابژه علت میل (ابژه کوچک a) را با «ارزش مازاد» یکی می‌داند، ارزش مازاد همانند ابژه کوچک a چیزیست که دائماً جستجو می‌شود و در واقع هیچ کس نمی‌تواند آن را داشته باشد و از آن بهره‌مند شود.
فصل نهم دیدگاه‌های لاکان درباره واقعیت بیولوژیکِ جنس و هویت جنسی‌مان را عرضه می‌کند؛ لاکان جنس را به مثابه نتیجه فرآیند همانندسازی و فرآیند «جنسیت‌یابی» در نظر می‌گیرد. مسئله جنسیت‌یابی با این امر مرتبط است که سوژه چگونه در رابطه با فالوس و اختگی به خود تعیّن می‌بخشد.
فصل دهم چهار گفتمان را شرح و بسط می‌دهد. در این فصل یادآوری می‌شود که اصطلاح «گفتمان» به سازماندهی گفتگو میان سوژه و دیگری ارتباط دارد؛ چهار «دیگری»ای که لاکان تصمیم گرفته بود بر آنها متمرکز شود ارباب (هر شخصی در موضع قدرت)، دانشگاه (هر آموزشگاهی)، روانکاو و هیستریک بودند.
پرسش اصلی فصل یازدهم چنین است: آیا می‌توان یک روانکاو تربیت کرد؟؛ این فصل نگاهی است به موانع موجود بر سر راه افرادی که می‌خواهند روانکاو بشوند و اینکه چه مشکلات و سختی‌هایی برای رسیدن به این هدف در پیش رو دارند.
فصل دوازدهم توضیحاتی کلی در پاسخ به این پرسش‌ها ارائه می‌کند: نکته روانکاوی لاکانی چیست؟ مسیر درمان به کجا هدایت می‌شود؟ آیا ما حقیقتاً می‌خواهیم که از امیالمان دست بکشیم؟ آیا می‌دانیم چه چیزی جای آنها را خواهد گرفت؟ تفسیر در روانکاوی لاکانی چه مفهومی دارد؟ چه زمانی می‌دانیم که تفسیر نتیجه مطلوب داده است؟ پس از تفسیر، دقیقاً چه چیزی تغییر می‌کند و چگونه؟
آخرین فصل کتاب تحت عنوان «لاکان پس از سیل» نگاهی می‌اندازد به دوران پس از مرگ ژاک لاکان و بحران‌هایی که پیروان او را به دو گروه تقسیم می‌کند. گروه اول تئوری لاکان را کاری پایان یافته و تکمیل‌شده می‌پندارند حال آنکه گروه دوم آن را کاری در حال انجام و ناتمام به شمار می‌آورند. شاغل ملمان و ژان بغژس از افراد معروف گروه دوم هستند.
لیونل بَیلی در این کتاب نشان می‌دهد که چگونه ایده‌های لاکان هنوز هم عمیقاً با مسائل درمان و سلامت روانی ارتباط دارند و از لاکان در برابر منتقدان مختلف او دفاع می‌کند و خواننده را با گستره وسیع تاثیرات روانکاوی لاکانی آشنا می‌کند. این کتاب رشد و توسعه روانکاوی لاکانی را از مرگ لاکان به بعد پوشش می‌دهد و مقدمه‌ای عالی برای فهم این نظریه‌پرداز بزرگ جهان معاصر است.
کتاب «لاکان، راهنمای مبتدیان» با ترجمه هادی یوسفی منتشر خواهد شد.
